Obszar LGD

LGD „Grupa Łużycka” to obszar położony w południowej części województwa lubuskiego obejmujący działaniem siedem gmin powiatu żarskiego oraz dwie gminy powiatu krośnieńskiego w tym: gminę wiejską Brody, gminę wiejską Gubin, gminę miejską Gubin, gminę miejsko-wiejską Jasień, gminę wiejską Lipinki Łużyckie, gminę miejsko-wiejską Lubsko, gminę miejską Łęknica, gminę wiejską Trzebiel oraz gminę wiejską Tuplice.

Jest to zwarty przestrzennie układ terytorialny, utworzony przez grupę gmin partnerskich o podobnym potencjale przestrzennym, wspólnej historii i jednakowych uwarunkowaniach geograficznych.

Północna część obszaru zwieńczona „Wzniesieniami Gubińskim”, sąsiaduje z gminą Bobrowice. Południową granicę stanowi dolina Nysy Łużyckiej i wysoczyznowy obszar „Łuku Mużakowskiego ”. Od strony wschodniej „Grupa Łużycka” graniczy z gminami Nowogród Bobrzański, Żary oraz Przewóz.

Stowarzyszenie „Lokalna Grupa Działania – Grupa Łużycka”, zajmuje obszar o powierzchni 1288 km2 (128763 ha). Obszar objęty LSR zamieszkuje 69188 ludności. Średnia gęstość zaludnienia na obszarze wynosi 51 osób na km2. Największe zaludnienie jest w miastach Gubin, Lubsko i Jasień.

LGD „Grupa Łużycka” ma wyraźnie transgraniczny charakter, zachodnia część obszaru sąsiaduje z niemieckimi powiatami: Spree-Neise z siedzibą w Forst w Brandenburgii i Weißwasser w Saksonii. Położenie na pograniczu Europy sprawia, że „Grupa Łużycka” znajduje się na szlaku tranzytowym pomiędzy Europą Zachodnią i Wschodnią, pełni też rolę pomostu pomiędzy „starą” i „nową” Europą. Najważniejsze miejscowości wchodzące w skład „Grupy Łużyckiej” leżą w niedalekiej odległości do granicy polsko-niemieckiej. Najbliższe przejścia graniczne znajdują się w Olszynie, Zasiekach, Siedlcu, Gubinie i Łęknicy.

Tabela 1. Powierzchnia gmin - źródło BDL GUS

Tabela 2. Ludność gmin - źródło BDL GUS

Ukształtowanie obszaru „Grupy Łużyckiej” to przewaga terenów nizinnych, równoleżnikowy układ form rzeźby, nisko położone działy wodne. Pod względem krajobrazowym obszar ukształtowała epoka lodowcowa i jest mało zróżnicowany. Teren jest stosunkowo płaski. Niewielkie wzniesienia rozpoczynają się na granicy gminy Gubin i Brody oraz znajdują na Wzgórzach Żarskich koło wsi Nowe Czaple (181 m n.p.m).

„Grupa Łużycka” należy do najbardziej lesistych obszarów województwa lubuskiego. Zajmują one obszar 541 km2, co stanowi 55,45 % ogólnej powierzchni LGD. Przeważają tu drzewostany młode, sosnowo-liściaste. Znajduje się tu 156,98 ha obszaru bagiennego. W związku z występowaniem dużej lesistości obszar obfituje w wyjątkową faunę i florę, często nie spotykaną gdzie indziej. Przykładami mogą być rośliny: seler węzłobaldachowy, paprotnik-pióropusznik strusi, rosiczki, wrzosiec bagienny, przygiełka brunatna oraz rzadkie zwierzęta: cietrzew, dzięcioły, ropucha szara, żmija zygzakowata, bóbr, kuna leśna, wilk, jenot, borsuk, zając szary, liczne ptactwo i inne. Na terenach tych znajduje się 17 obszarów objętych ochroną – parki krajobrazowe, rezerwaty, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, obszary NATURA 2000. Występują też liczne miejsca występowania gatunków chronionych (12 obszarów).

Obszar „Grupy Łużyckiej” położony jest w zlewisku wód Bałtyku w dorzeczu Odry. Z części zachodniej zbiera wody Nysa Łużycka, a ze wschodniej - rzeka Lubsza. Obie rzeki mają liczne dopływy. Rzeki te mogą stanowić dobre szlaki wodne o wielu atrakcjach turystycznych.

Łużyce Wschodnie rozciągające się między Nysą a Bobrem, od wieków zamieszkałe przez Serbołużyczan, są krainą bardzo ciekawą pod względem historycznym. Polityczna mapa Łużyc tworzyła na przestrzeni wieków najbardziej skomplikowaną mozaikę jaką można wymyśleć w tej części starego kontynentu. Były to ziemie pod władztwem królów polskich, piastowskich książąt śląskich, monarchów czeskich i węgierskich, margrabiów saskich i brandenburskich, królów pruskich i cesarzy niemieckich. Zamieszkiwali ją Serbowie łużyccy, Polacy, Czesi i Niemcy. Era industrialna, jaka nastąpiła na przełomie XVIII i XIX wieku, pozwoliła na szybki rozwój przemysłu w tym okręgu. Powstała duża sieć zakładów włókienniczych, głównie na terenach Lubska i Jasienia. W szybkim tempie rozwinął się przemysł maszynowy ceramiczny, zastępując mało wydajne manufaktury. Duże pokłady surowca niezbędnego do produkcji cegieł, dachówek, kafli, materiałów ogniotrwałych, dały możliwości rozwoju na większą skalę. Cegielnie w Tuplicach, Chwaliszowicach, Jasieniu, Mierkowie, Łęknicy i Lubsku, dawały zatrudnienie sporej rzeszy mieszkańców i utrzymanie ich rodzinom. Trudno nie wspomnieć o kopalniach węgla brunatnego, dających surowiec zamieniany na energię elektryczną w Czaplach, Żarkach i Łęknicy, a także hutach szkła w Łęknicy, Trzebielu i Tuplicach, gdzie specjalizowano się w szkłach okiennych, butelkach, słojach i obecnie w szybach samochodowych. Wszystko to tworzyło dobrze rozwiniętą infrastrukturę połączoną bardzo gęstą siecią kolejową i drogową. Kopalnie odkrywkowe pozostawiły po sobie liczne ślady w postaci wyrobisk wypełnionych wodą, stanowiących dziś regionalną osobliwość o krajobrazowym i turystycznym charakterze.

Po 1945 r. na terenach dzisiejszego powiatu żarskiego wytworzył się swoisty konglomerat kulturowy. Ludność osadniczą stanowili przede wszystkim repatrianci z Rzeszowszczyzny, a więc terenów typowo rolniczych oraz osadnicy wojskowi zasiedlający całe wiejskie osiedla, np. Górzynie i Białkowie w gminie Lubsko. Pierwsi Polacy, jacy pojawili się na obszarze dzisiejszej LGD, byli byłymi robotnikami przymusowymi, którzy powracali z Niemiec Systematycznie i stosunkowo szybko zaludniały się większe miejscowości, gdzie znajdował się rozwinięty przemysł. Przejście z rolnictwa do przemysłu było dla wielu mieszkańców tej ziemi trudnym momentem. Przez ponad pół wieku kształtował się ich nowy wizerunek. Kolejne pokolenie urodzonych tu ludzi twardo stąpa po swojej małej ojczyźnie. Trudnym momentem dla osiedlonych na tym obszarze było dostosowanie się do nowych wyzwań, które nastały z chwilą transformacji ustrojowych w latach 90-tych XX wieku oraz likwidacji kluczowych gałęzi przemysłu lekkiego w gminach należących dziś do „Grupy Łużyckiej”. Spowodowało to dosyć znaczące wyludnienie terenów i tak mało zamieszkanych.

Pozostałością po długiej i burzliwej historii są nie spotykane w innych częściach Polski zabytki kultury materialnej od starożytności (skarb z Witaszkowa – gmina Gubin, grodzisko archeologiczne kultury wczesno łużyckiej w Wicinie – gmina Jasień, obecnie Park Kulturowy), poprzez czasy romańskie i średniowieczne (kościół farny w Gubinie, późnoromański w Lubsku i późnogotycki w Lipinkach Łużyckich) po architekturę urokliwych miejscowości z przełomu XVIII i XIX wieku (barokowe Brody, barokowo-secesyjne – Jasień, Lipinki Łużyckie i Lubsko) i przemysłową zabudowę Łęknicy i Tuplic.

Łużyce Wschodnie nazywane są też krainą parków i ogrodów. Najsłynniejsze z nich to: Park Mużakowski, Geopark "Łuk Mużakowa", zespół parkowo-pałacowy w Brodach, rezerwaty przyrody np. Nad Młyńską Strugą, Wrzosiec, Żurawno oraz dziesiątki parków miejskich i wiejskich. W okolicach Brodów i Gubina znajdują sie duże pokłady węgla brunatnego, a w okolicach Lubska, Tuplic i Trzebiela zagłębie minerałów dla przemysłu ceramicznego.